Ұлы Отан соғысының қаһарманы, аты аңызға айналған ұшқыш Байтұрсын Есіркеповті былайғы ел біле бермейді. Қолдағы құжаттарға сүйенсек, ержүрек жауынгер, гвардия капитаны 1917 жылы Алматы облысы Талдықорған ауданының Талдыарық ауылында туған екен. Майдан кезінде ол бүйірінде «Советтік Қазақстан үшін» деген жазуы бар ПЕ-2 бомбылаушы ұшағын басқарса, оның штурманы Кадес Имашев, атқыш-радисті Төлебай Тажиев деген азаматтар болыпты.
Б.Есіркепов Суворов полкінің 127-ші гвардиялық бомбалаушы авиациясының Борисов орденді эскадриля командирінің орынбасары міндетін атқарып жүрген тұста, яғни ол 1945 жылы 7 маусымда Кеңес Одағының Батыры атағына ұсынылады. Ресми құжатта: гвардия капитаны Есіркепов 1941 жылдың шілде айымен 1945 жылдың мамыр айы аралығында 174 дүркін жау шебіне ұшып шығып, жауынгерлік міндетін ойдағыдай атқарса, тапсырманың 25 ұшу міндетін «СБ» ұшағымен, 149 ұшуды «ПЕ-2» ұшағымен жүзеге асырғаны туралы мәлімет бар. Осындағы ұшу міндетінің 76-сын ұшу тобының жетекшісі ретінде атқарса, 52 дүркін тоғыздық құрамында, 46 дүркін өз экипажымен тек жау әскерін барлау мақсатында ұшып шыққан екен.
Осы орайда, Есіркепов бірнеше рет өз экипажымен өлім қаупіне тап болса да, алған бетінен қайтпай, жауынгерлік міндетін орындап шықты. Ол өзінің өжеттігі мен тапқырлығының арқасында әрдайым жеңіске жетіп, бөлімшеге қайта оралып, жауынгерлік жұмысын жалғастырды. Ержүрек ұшқыш жау тылын барлау кезінде әскери құнды мәліметтер алып келді. Оған қақаған аяз бен аптап ыстық Отан алдындағы борышын атқаруға бөгет бола алған жоқ.
Даңқты ұшқыш 1941-1942 жылдары Минск, Гомель, Брянск үшін болған әуе шайқастарында күніне 5-6 дүркін жауынгерлік міндет жүктеп, оның бәрін тыңғылықты атқарып шықты. 1943 жылы Сталинград түбінде неміс әскерлерін талқандау кезінде және Кубаньда, Мценск, Спас-Деменск, Ельню, Смоленск қалалары үшін болған шайқастарда гвардия капитаны айрықша ерлік пен батылдық танытты.
1944-1945 жылдары Орша, Витевск түбегінде неміс әскерлерін талқандау кезінде және Борис, Шауляй, Митава, Мемель, Кенигсберг, Земланд түбегінде болған шайқастарда Б.Есіркепов алдына қойылған жауынгерлік міндеттерді жоғары деңгейде орындап, шынайы батылдық танытты.
Әсіресе Орша қаласын азат ету кезінде ПЕ-2 ұшақтары колоннасының құрамындағы жетекші буын болып, 1944 жылдың 25 маусымында неміс жаяу әскер дивизиясының штабын, жанар-жағармай қоймасын жойды, темір жолды істен шығарды. 1944 жылдың 26 шілдесінде ПЕ-2 ұшақтары тоғыздығы құрамында бөлім жетекшісі міндетін атқарып, Елея пунктінде темір жол және тас жол қиылысын бомбылады. 1944 жылдың 15 қыркүйегінде ПЕ-2 ұшақтарының тоғыздық құрамында Иецава темір жол стансасында орналасқан жаудың танктерін 1300 метр биіктіктен бомбылап, оқ-дәрі базасын жарды. 1944 жылы 16 қыркүйекте Есіркепов басқарған ұшу экипажы Тукумс темір жол стансасын бомбылады. Нәтижесінде, бұл станса ұзақ уақыт бойы толығымен істен шығарылып, темір жол қатынасы тоқтатылды. 1945 жылдың 6-8 сәуірі күндері Кенигсберг қаласында ПЕ-2 ұшақтарының тоғыздығына жетекшісі болып 4 рет табысты ұшулар жасаса, 1945 жылғы 13 сәуірде Земланд түбегіндегі Вашинен тірек пунктін шабуылдады. 1945 жылдың 15 сәуірінде неміс дивизиясының штаб-пәтері орналасқан фольварох Брухты бомбылауға қатысты. 1945 жылы 24 сәуірде Пиллау қаласының шет жағында орналасқан жаудың тірек нүктесін шабуылдады. 1945 жылы 8 мамырда Курланд түбегіндегі Илмая темір жол стансасына шабуыл жасады.
Сөйтіп, Дон, 3-ші Беларусь, 1-ші Балтық жағалауы және Ленинград майдандарында көрсеткен ерлігі үшін гвардия капитаны Есіркеповке Кеңес Одағының Маршалы, Жоғарғы Бас қолбасшысы жолдас Сталиннің бұйрықтарында 12 рет және майдан мен армия бұйрықтарында 4 рет алғыс жарияланды. Отан соғысында неміс басқыншыларымен шайқастағы тапсырмаларды үлгілі орындап, ерлігімен көзге түскен Есіркепов ең жоғары мемлекеттік марапат Кеңес Одағының Батыры атағына лайық делінгенімен, бұл атақ бұйырмай «Қызыл Ту» орденімен марапатталды.
Берік ӘБДІҒАЛИҰЛЫ,
тарихшы, Парламент Мәжілісінің депутаты
Дереккөз: egemen.kz
