АЙГҮЛ ТҰРЫСБЕКОВА
Алматы корпунктінің тілшісі
Жас мамандарға үміт артқан «Kelun-Kazpharm» фармацевтикалық зауыты
Фото: Юрий Беккер
Ірі фармацевтикалық кәсіпорын он жылдан астам уақыттан бері жұмыс істеп келеді. Өндіріс заманауи жабдықтармен толықтай жабдықталған. GMP сертификаттары бар үш цехтың өнімі ең жоғары сапа стандарттарына сай. Кейбір салтанатты түрде ашылып, кейін жабылып қалған нысандардан айырмашылығы – «Kelun-Kazpharm» өз өндіріс көлемін тұрақты түрде арттырып келеді. Біз зауытқа барып, бұған өз көзімізбен көз жеткіздік.
Журналистік топ зауыттың «А» желісі орналасқан цехына барып, өндіріс процесімен танысты. Бізді инженер-технолог Бақытгүл Досжанова қарсы алып, арнайы шыны арқылы өндіріс процесін көру мүмкіндігін ұсынды.
Толық автоматтандырылған өндіріс
Бұл жерде дәрі-дәрмектерді шығару толығымен автоматтандырылған – барлық операцияларды өнеркәсіптік роботтар орындайды. Біз инфузиялық ерітінділердің өндірісін бақылап, «GMP сертификатының негізгі талаптарына сәйкестік» деген ұғымның не екенін білдік.
Өндіріс бірнеше кезеңнен тұрады:
• Алдымен қалыптарды дайындау,
• Кейін флакондарды үрлеу,
• Дайын құты құю цехына түсіп, иондалған ауамен зарарсыздандырылады,
• Оған ерітінді құйылады,
• Флакондар герметикалық жабылып, 115 градус температурада арнайы шкафтарда өңделеді,
• Әрбір құты визуалды тексеруден өтеді,
• Соңғы кезеңде жапсырма жапсыру және орау жүргізіледі.
Зауыт цехтарында кондиционерлеу және фильтрация жүйелері орнатылған, едендер эпоксидті жабыны бар материалмен қапталған. Сенсорлы экраны бар компьютерлер ауа сапасын қадағалап, қажетсіз қоспалар анықталған жағдайда дабыл береді.
Жоғары технологиялық өндіріс және кадрлық саясат
Зауытта бірнеше өндірістік желі жұмыс істейді:
• «К» желісі – онкологиялық препараттарды шығарады,
• «Н» желісі – таблеткалар мен капсулаларды өндіреді,
• «Р» желісі – полимерлі ампулалардағы инъекциялық ерітінділерге арналған,
• «Z» желісі – фармацевтикалық субстанцияларды шығарады.
Барлық бес өндіріс біртұтас құрылымға біріктірілген. Өндірістің басталуынан бері зауытта жабдықтар үнемі жаңартылып, көптеген процестер автоматтандырылды. Фармацевтикалық өндірістегі маңызды өнімдердің бірі – инъекциялық су, ол флакондарға құйылмас бұрын мембраналар, сүзгілер және аквадистилляторлар арқылы көпсатылы тазартудан өтеді.
«Kelun-Kazpharm» зауыты Қазақстан нарығындағы ең сұранысқа ие дәрілік препараттардың дженериктерін шығарады. Оның ішінде онкологиялық ауруларға қарсы 23 түрлі дәрі бар. Олардың сапасы импорттық аналогтардан кем түспейді, алайда бағасы айтарлықтай төмен.
Фармацевтикалық өндіріс – тек ғимарат пен жабдық қана емес, ең алдымен адамдар. Біздің байқағанымыз – зауыт қызметкерлерінің орташа жасы 30-40 жас аралығында. Әңгімелескен мамандар – операторлар, ауысым басшылары, зертхана меңгерушілері, сапа бойынша уәкілетті тұлғалар – барлығы Қазақстанның жетекші жоғары оқу орындарының түлектері.
Жоғары технологиялық өндірісте бакалаврлар мен магистрлер ғана емес, PhD докторлары да сұранысқа ие. Бақытгүл Досжанованың айтуынша, барлық қызметкерлер біліктілігін арттыруға мүдделі. Арнайы баллдық жүйе бойынша олардың жалақысы артады, мансаптық өсу мүмкіндігі қарастырылған. Жалпы зауытта 500 адам жұмыс істейді, олар үш ауысымда еңбек етеді.
Импортты алмастыру және үнемдеу
Зауыттың мақсаты – елдегі дәрі-дәрмек нарығын қамтамасыз етіп қана қоймай, фармацевтика саласы үшін жергілікті кадрларды даярлау. Осы мақсатта бірнеше жыл бойы әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, Асфендияров атындағы ҚазҰМУ, Satbayev University студенттері осында өндірістік тәжірибеден өтеді.
Зауыттың атқарушы директоры – Мерей Сламұлы. Ол бұл жобаның бастамашысы ғана емес, негізгі қозғаушы күші. Нанкин мемлекеттік университетінің биология факультетін бітірген қандас, 1992 жылдан бері Қазақстанда тұрады. Ол Қытай және Қазақстан Ғылым академияларында қызмет еткен, фармацевтикалық бизнесте мол тәжірибе жинаған. Kelun фармацевтикалық корпорациясының Қазақстандағы ресми дистрибьюторы болып жұмыс істегенімен, патриоттық сезімі мен азаматтық ұстанымы оны өз зауытын ашуға жетеледі.
2012 жылы Қытайлық инвесторларды Қазақстанға қаражат құюға сендіру үшін көп күш жұмсады. Нәтижесінде 50 миллион доллар инвестиция тартылып, 2014 жылы зауыт іске қосылды.
Импорттық дәрілердің қымбаттығы – зауыт ашылуына негізгі себептердің бірі. Мысалы, АҚШ-тан әкелінетін «Доцетаксел» онкологиялық препаратының бір флаконы 1300 доллар тұратын. Қазақстан жылына 30 миллион доллардан астам қаржы жұмсайтын.
2015 жылы «Kelun-Kazpharm» бұл препаратты өндіруге лицензия алды. Сол жылы бағасы 800 долларға, кейін 150 долларға дейін төмендеді. Мамандардың есептеуінше, бұл препаратты жергілікті деңгейде шығару арқылы Қазақстанның бюджеті 400 миллион доллар үнемдеді.
Бүгінде зауыт 40 түрлі дәрілік препарат шығарады. Келешекте бұл санды 100-ге дейін жеткізу жоспарланған.
Зауыт тұрақты түрде кеңейіп келеді. Жақында екі жаңа өндірістік желі іске қосылып, дайын өнімдерге арналған қойма салынуда. Кәсіпорынның **сенімділігі мен даму перспективасын көрген Қытайлық инвесторлар Алматы облысында тағы бір фармацевтикалық зауыт салуға 100 миллион доллар бөлуді жоспарлап отыр.
Халықаралық нарыққа шығу
Қазақ фармацевтикалық өнімдері көрші Ресеймен қатар, Қырғызстан, Өзбекстан, Түрікменстан, Әзербайжан және Арменияға экспортталады.
Мерей Сламұлының айтуынша, Қытай экономикасының өсу жолы Қазақстан үшін үлгі болуы мүмкін.
– Уақытында Қытай шетелдік инвесторларға есігін айқара ашып, олардың зауыттар салуына мүмкіндік берді. Олар жаңа технологияларды алып келді, ал қытайлық мамандар барлығын үйренді. Біз де осы бағытта дамуымыз керек, – дейді кәсіпкер.
